Artroplasti – Eklem Protez Cerrahisi

Eklem protez cerrahisi (artroplasti), halk arasında “eklem protezi” olarak bilinir. En çok kireçlenen eklem ve en çok protez uygulanan eklem diz eklemidir. Bunun ardından Kalça eklemi gelir. Ayrıca omuz, ayak bileği ve el bileği eklemlerinde de kireçlenme yani artroz sonrası eklem protez cerrahisi uygulanmaktadır. Eklemlerimiz zamanla yıpranabilir veya kireçlenme nedeniyle görevini yapamaz hale gelebilir. Bunun birçok sebebi vardır. Bu durumda protez cerrahisi sayesinde ağrısız hareket etmek, günlük hayata geri dönmek mümkündür. Türkiye'de protez cerrahisi 90'lı yıllarda İstanbul, İzmir ve Ankara gibi illerde yapılırken şu an her şehirde yapılabilmektedir. Ege Üniversitesi'nde diz protezi ve kalça protezleri konusunda 40 yıllık deneyimi olan Hakkı Sur ile eğitim aldıktan sonra Fransa'da yine ünlü protez merkezinde birçok vakaya katılmış ve yapmış olmanın bu cerrahideki önemini meslek hayatımda daha da idrak ettim.

---

Hangi Eklemlere Protez Yapılır?

En sık uygulanan eklem protezleri:

• Diz protezi
• Kalça protezi
• Omuz protezi
• Daha nadir olarak dirsek ve küçük eklemler (örneğin parmak eklemleri)

---

Kireçlenme Nedeniyle Protez Planlanan Hastaların Şikayetleri nelerdir?

Aslında kireçlenme nispeten erken yaşlarda 40- 50'li yaşlarda başlar. Kireçlenme (osteoartrit) ileri seviyeye ulaştığında ise hastalar genellikle şu şikayetlerle başvurur:

• Sürekli eklem ağrısı (istirahatte bile geçmeyen)
• İlerleyen dönemde gece uyandıran ağrı
• Yürüyüşte zorluk, topallama
• Merdiven inip çıkarken artan ağrı
• Eklemde şişlik, tutukluk ve hareket kısıtlılığı
• Gündelik işlerini yapamama (örneğin oturup kalkarken, ayakkabı giyerken zorlanma, namazını kılarken ağrı)

Bu şikayetler ilaç, fizik tedavi ya da enjeksiyon tedavileriyle düzelmiyorsa protez cerrahisi gündeme gelir.

---

Kireçlenmede Protez öncesinde bir tedavi varmıdır?

Öncelikle ağrının nedeni belirlenmelidir. Ameliyat dışı tedavilerle ağrı ve işlev kısıtlılığı giderilmeye çalışılır. Tedavi hastalığın erken evrelerinde ilaç (ağrı kesici-analjezik ve ödem çözücü-antienflamatuar) ve fizik tedavi uygulamalarıyla yapılabilir. Hastalara kilo verme ve yerde oturmama öğütlenmelidir. Aslında kireçlenme nispeten erken yaşlarda 40- 50'li yaşlarda başlar. Birçok hasta hayat şartları ve diğer sebeplerle bize geç başvurabilmektedir. Daha erken dönemde başvuran hastalarda PRP, EKSOSOM ve KÖK HÜCRE tedavileriyle kireçlenme durdurulabilmektedir. Bunun dışında diz içi enjeksiyonları (diz sıvıları) hyaluronik asit yapılabilmektedir.

---

Eklem Protez Ameliyatının Faydaları

• Ağrıdan kurtulma
• Hareket kabiliyetini geri kazanma
• Yaşam kalitesinin artması
• Günlük hayata kısa sürede dönüş
• Tek başına ve özgürce hareket edebilme

---

Protez Cerrahisi Ameliyatı sonrası İyileşme Süreci nasıldır?

Klinik uygulamada protez olan hasta ameliyat sonrası ilk günde ayağa kaldırılmaktadır. Yatak içi ve yatak kenarında fizik tedavi hareketleri yapılmaktadır. 2. gün hastanın hareket açıklığı artırılmaktadır. 3. günde ise fizyoterapistler eşliğinde merdiven inip çıkma egzersizleri öğretilmektedir. Hasta evine giderken sondası çıkmış ve tuvalete gidebilecek şekilde plan yapmaktayız. Dikişler için 15 gün sonra kontrole gelen hasta tekrar değerlendirilmektedir.

---

PROTEZ CERRAHİSİ AMELİYATININ RİSKLERİ NELERDİR?

Artroplasti cerrahisine aday olan hastalarda yaşla birlikte eşlik eden hastalıklar anestezi ve cerrahi için riskler oluşturmaktadır. Enfeksiyon (iltihaplanma), toplardamarlarda pıhtı oluşumu ve proteze ait sorunlar önemli sorunlar olarak dikkat çekmektedir.

Enfeksiyon, halk arasında hastaneden veya ameliyathaneden bulaşıyor gibi bilinse de yeni ameliyathane koşullarında ve koruyucu antibiyotik kullanımıyla oldukça düşük oranlarda görülen bir sorundur. Asıl hastanın vücudunun başka bir yerinde enfeksiyon olmadığından emin olmak gerekir ki en sık enfeksiyon kaynağı hastanın kendi vücududur. Bunların başında da idrar yolu enfeksiyonları, diş çürükleri ve akciğer enfeksiyonları gelmektedir.

Toplardamarlarda pıhtı oluşumu özellikle pıhtılaşma eğilimine yol açan bozuklukları olan hastalarda ve uzun süreli hareketsizlikte görülebilen bir sorundur. Tüm hastalarda ameliyat sonrası 2-4 hafta süreyle pıhtılaşmayı engellemek için ilaç verilir. bk solunum problemine yol açması az da olsa görülebilen bir sorundur.

Proteze bağlı mekanik sorunlar (protezin çıkması, aşınma, gevşeme) günümüzde daha nadir görülen sorunlardandır. Bunlar ise cerrahın deneyimine ve protezin kalitesine bağlıdır. Kaliteli protez ve deneyimli cerrah protez ömrünün 20 yıl ve üzerine çıkarmaktadır.